Wypalenie zawodowe, jeden z częstszych obecnie kryzysów. Co sprawia, że nas dotyka?
Wypalenie zawodowe, kryzys, rezygnacja, przeciążenie
Kryzys wypalenia zawodowego. Czym jest? Każdego dnia stajemy w obliczu różnych wyzwań. Staramy się pogodzić życie prywatne z zawodowym, podążać za trendami i być przy tym wszystkim uśmiechniętym i radosnym. To oczywiście rodzi różnego rodzaju konsekwencje. Również takie jak kryzys. Jakie są przyczyny tego, że coraz częściej i coraz szybciej czujemy, że praca staje się dla nas ciężarem? Jakie są tego symptomy? I co wtedy warto zrobić?
Czemu wypalenie zawodowe dotyka tak wielu ludzi?
Środowisko zawodowe, w szczególny sposób stwarza warunki, w których stajemy przed szeregiem wyzwań, a te z kolei mogą prowadzić do wypalenia zawodowego. Większość z nas spędza minimum osiem godzin dziennie w pracy. Jest to znaczący obszar naszego życia. Zjawisko wypalenia zawodowego dotyka coraz większej liczby osób i ma poważne konsekwencje dla naszego życia zawodowego, ale też i życia osobistego. Technologia rozwija się w szaleńczym tempie. Mamy do dyspozycji coraz więcej urządzeń, narzędzi, a co za tym idzie, rosną możliwości osiągania lepszych wyników. Jeśli nawet sami nie czujemy tego nacisku, to nigdzie indziej, jak w pracy nie doświadczymy większych oczekiwań nad tym, aby nadążać nad rozwojem. To stwarza ogromną presje, którą czujemy każdego dnia. Jak pokazują statystyki, ilość zwolnień lekarskich, ze względu na zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowań, jako reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne, z roku na rok rośnie. W 2022 roku wystawiono 426,3 tysiąca zwolnień, a w 2023 r. już ponad 1 mln 409 tys. To jedna z form radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Nadal jednak nie jest to równoznaczne z szukaniem przyczyn swojego stanu i zwrócenia się do specjalistów o pomoc. Na chwilę odetniemy się od stresora, ale w większości przypadków, po czasie wrócimy do niego i sytuacja może znów się powtórzyć, jeśli nie wyciągniemy z poprzedniego kryzysu odpowiednich wniosków.
Czym jest wypalenie zawodowe?
Gdybyśmy przyjrzeli się samemu zjawisku wypalenia zawodowego, znanego również, jako syndrom wypalenia zawodowego, to jest to stan psychiczny, który dotyka osoby pracujące zawodowo, zwłaszcza te, których praca wymaga dużego zaangażowania emocjonalnego. U jego podłoża leży długotrwały stres chroniczny.
Jakie są symptomy kryzysu wypalenia zawodowego?
Symptomów może być wiele i są one różne dla każdego z nas, ale takimi najczęściej spotykanymi są oznaki wyczerpania fizycznego i emocjonalnego, obniżona skuteczność zawodowa i samoocena, frustracja oraz poczucie bezradności i bezsilności wobec obowiązków zawodowych i osobistych. Na poziomie fizycznym często spotykanymi objawami jest bezsenność, brak apetytu, bóle głowy, bóle w klatce piersiowej, problemy z koncentracją i pamięcią. Zmiany zachodzą również w emocjach. Stają się one intensywniejsze i trudne do opanowania. Dominują takie emocje jak lęk, bezsilność, frustracja, zniechęcenie, smutek, napięcie, osamotnienie, zawód, czy złość. Takim objawom mogą również towarzyszyć inne objawy psychosomatyczne. Istnieje silna zależność między ciałem, a emocjami. Czynnikiem spustowym w wypaleniu zawodowym może być duże wydarzenie, np.: choroba (zawał serca, choroba wrzodowa), jednak nie musi to być nic radykalnego, czy widocznego „gołym okiem”, może to być mała rzecz lub kilka następujących po sobie. Wspólnym mianownikiem jest to, że doprowadzają one do momentu, w którym próby radzenia sobie i pozornie normalnego funkcjonowania, są już nieskuteczne. Tracimy dostęp do zasobów, czujemy, że sytuacja nas przerasta, mamy poczucie, że sami nie damy sobie z tym rady. Nie każdy w takim momencie potrzebuje pomocy specjalisty, w większości wystarczy wsparcie naturalne ze strony bliskich. Czasem jednak bliscy nie wiedzą jak pomóc lub pomagają w sposób niewłaściwy, taki, który pogarsza stan.
Jakie mogą być różnice w przeżywaniu kryzysu wypalenia zawodowego w poszczególnych grupach?
Gdyby zastanowić się nad różnicami w przeżywaniu, na przykład w kontekście płci, to okazuje się, że kobiety częściej doświadczają wypalenia zawodowego, niż mężczyźni. W 2023 r. częściej przebywały na zwolnieniu ze względów psychicznych, bo aż 875 tys., niż mężczyźni, których było 535 tys. To może wynikać z różnic w oczekiwaniach społecznych, presji na wielozadaniowość oraz roli opiekunki, którą często pełnią. Równie często kobiety starają się równoważyć życie zawodowe i rodzinne.
Jak przeżywają kryzys poszczególne pokolenia?
Już na pierwszy rzut oka, oczywistym jest, że skoro istnieją takie różnice, między chociażby, najmłodszym pokoleniem Alpha, wychowanym w zupełnie innych realiach, niż powiedzmy Generacja X, to naturalnym będzie, że ich reakcje i sytuacje, w jakich będą reagować, będą różne. Choć pokolenie Alpha nie weszło jeszcze w tradycyjny wiek zawodowy (od 24 roku życia), to badania pokazują, jak wielu młodych ludzi boryka się, już na etapie edukacji, z poważnymi problemami emocjonalnymi lub psychicznymi.
Tak więc Generacja X, która doświadczyła okresu zmian społecznych i gospodarczych, rewolucji technologicznej oraz zmian w obszarze pracy, w sferze symptomów, kryzys może objawiać się, brakiem motywacji, apatią wobec pracy, frustracją związaną z brakiem perspektyw na awans lub zmianę. Powodów tego można upatrywać w konfliktach międzypokoleniowych w miejscu pracy, presja na równowagę między pracą, a życiem prywatnym, czy poczucie niestabilności zatrudnienia.
Millenialsi, znowu wchodzili w dorosłość w erze internetu i globalizacji. Są znani z postaw społecznych, aktywizmu i zainteresowania równością. Symptomy wypalenia mogą przejawiać się w poczuciu przemęczenia, braku perspektyw na rozwój, rozczarowaniu pracą. Powody tego to m.in.: wysokie oczekiwania wobec pracy i życia zawodowego, brak stabilności zatrudnienia, frustracja związana z koniecznością ciągłego dostosowywania się do zmian.
Kolejne pokolenie to Generacja Z. Pokolenie dorastające w czasach natychmiastowego dostępu do informacji dzięki internetowi. Znani są z umiejętności technologicznych i zainteresowań online. Symptomy. Mogą obejmować brak motywacji, szybkie zmęczenie, trudności w koncentracji. Powody. Presja na osiągnięcia, brak doświadczenia w radzeniu sobie ze stresem zawodowym, oczekiwania związane z szybkim sukcesem.
Jak widać istnieją różnice w przeżywaniu oraz powodach, które to wywołują. Jak podają badania niektóre grupy mogą być bardziej narażone na wypalenie zawodowe, niż inne. To ze względu na różnice w doświadczeniach zawodowych, oczekiwaniach wobec pracy i adaptacji do zmian społeczno-ekonomicznych.
Czy nasze cechy indywidualne mają wpływ na kryzys?
Pisałam o "grupowych" różnicach, ale przecież każdy z nas jest inny i ma niepowtarzalny zbiór cech osobowości i temperamentu. Jedni z nas mają wyższy poziom neurotyczności inni niższy, ktoś ma większe skłonności do otwartości, ktoś inny jest perfekcjonistą. I tak. Wszystkie te składowe sprawiają, że zarówno różnie reagujemy, jak i różnie przechodzimy kryzys.
Skoro tyle czynników ma wpływ, to jaki jest sposób na wyjście z kryzysu?
Złożenie tego w całość, naszej płci, doświadczeń pokoleniowych, rodzinnych oraz indywidualnych cechy sprawiają, że możemy być bardziej podatni na doświadczanie wypalenia zawodowego lub mniej. Inne sytuacje do niego doprowadzą i różnie będzie przebiegał. Dlatego tak ważne w pracy nad wyjściem z kryzysu, jest, aby mieć na uwadze te wszystkie aspekty i indywidualne podejście. Nie ma dwóch takich samych osób, tak jak nie ma dwóch takich samych kryzysów i ich rozwiązań.
Comments